Anna T. Kulczycka-Leciejewiczowa (1934-2011)
Profesor dr hab. Anna Teresa Kulczycka-Leciejewiczowa urodziła się 1 września 1934 r. w Tarnopolu, w rodzinie Bronisława i Janiny Kulczyckich. Rodzina opuściła Tarnopol w 1943 r.. Do szkoły podstawowej S.S. Urszulanek chodziła w Krakowie, a następnie w Jedlinie Zdroju. Do gimnazjum i liceum uczęszczała w Krynicy Zdroju, gdzie zdała egzamin dojrzałości. W latach 1952-1956 studiowała na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując tytuł magistra archeologii (dyplom magisterski w zakresie archeologii Polski, za pracę „Kultura ceramiki wstęgowej rytej w dorzeczu górnej Wisły”- czerwiec 1956 r.). Już jako studentka UJ brała aktywny udział w ratowniczych badaniach wykopaliskowych na terenie Nowej Huty. W roku 1957, po kilku miesiącach pracy w charakterze pracownika sezonowego, ówczesny kierownik Oddziału Muzeum Archeologicznego w Nowej Hucie, dr Stanisław Buratyński zwrócił się z prośbą do Dyrektora Muzeum prof. Stefana Noska o zatrudnienie Jej w charakterze pracownika etatowego. Z dniem 15 października 1957 r. została zatrudniona w Muzeum. Z dniem 1 sierpnia 1958 r. została przeniesiona do Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Do Jej obowiązków należało m.in.: udział w badaniach terenowych, opracowanie dokumentacji opisowej i rysunkowej, inwentaryzowanie materiałów, wygłaszanie odczytów i oprowadzanie wycieczek. Po pierwszych pracach terenowych, prof. A. Kulczycka zaczęła publikować w czasopismach archeologicznych. W „Materiałach Archeologicznych”, t. 2, w roku 1960 ukazał się artykuł Wczesnośredniowieczne wędzidło żelazne z miejscowości Pleszów, pow. Kraków. Tego samego roku w „Sprawozdaniach Archeologicznych” – Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Pleszowie, pow. Kraków w 1957 r.. Po kilku latach pracy na stanowiskach w rejonie Krakowa, postanowiła skupić się na poszerzeniem wiedzy dotyczącej neolitu, a w szczególności jego początkowego okresu związanego z kulturą ceramiki wstęgowej rytej i kulturą lendzielską. W „Materiałach Archeologicznych”, czasopiśmie wydawanym przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie, opublikowała zabytki tych kultur pochodzące ze stanowisk w Zofipolu, Olszanicy i Targowisk. Pod koniec lat sześćdziesiątych XX w. w „Materiałach Archeologicznych Nowej Huty”, ukazała się praca podsumowująca kilka lat pracy na stanowisku w Pleszowie: „Nowa Huta – Pleszów osada neolityczna kultury ceramiki wstęgowej rytej i lendzielskiej”. W 1964 roku przeniosła się z Krakowa do Warszawy do Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (dawniej Instytut Historii Kultury Materialnej PAN). Pracowała tam do roku 1971 na stanowisku asystenta, a następnie podjęła pracę we wrocławskiej placówce tegoż Instytutu (obecnie Oddział Instytutu Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu). W roku 1976, na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, obroniła rozprawę doktorską: ” Pierwsze społeczeństwa rolnicze na ziemiach polskich. Kultury kręgu naddunajskiego”. Swoje zainteresowania kontynuowała przez następne lata, czego owocem była rozprawa habilitacyjna opublikowana w 1993 roku: ” Osadnictwo neolityczne w Polsce południowo-zachodniej”. Otrzymała za nią nagrodę naukową im. Erazma Majewskiego, przyznaną przez Wydział Nauk Społecznych PAN. Dwa lata później została zatrudniona na etacie docenta IAE PAN. Rada Naukowa Instytutu, 26 lutego 1998, pozytywnie rozpatrzyła wniosek Dyrektora Instytutu Archeologii i Etnologii PAN o nadanie doc. dr hab. A. Kulczyckiej-Leciejewiczowej tytułu naukowego profesora nauk humanistycznych. Otrzymała go z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w następnym roku.
Prof. A. Kulczycka-Leciejewiczowa aktywnie uczestniczyła w życiu naukowym, działając w stowarzyszeniach i towarzystwach naukowych. W latach 1989-1995 pełniła funkcję prezesa Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich. Była członkiem Komisji Archeologicznej Wrocławskiego Oddziału PAN, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, a od 1993 roku rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Sztuki w zakresie Archeologii. Tego samego roku otrzymała Złoty Krzyż Zasługi.
Od początku swojej pracy, prof. A.Kulczycka-Leciejewiczowa uczestniczyła w bardzo wielu badaniach terenowych w Polsce południowej, m.in. w: Samborcu, Zofipolu, Olszanicy, Targowisku, Kraków Nowej Hucie (kilka stanowisk), Zawarży w Małopolsce, Niemczy, Strachowie na Śląsku. Wykazywała wnikliwość w prowadzeniu obserwacji. Jej precyzyjne metody wykopaliskowe oraz analizy odkrytych zabytków przyczyniły się do powiększenia wiedzy o wczesnorolniczym osadnictwie lessowym.
Aktywność terenowa, połączona ze studiami gabinetowymi, pozwoliły Pani Profesor na zgromadzenie, liczącego ponad 100 prac (w tym kilku książek i ok. 20 rozpraw monograficznych) dorobku naukowego. Małopolski dotyczyły m.in. publikacje: Materiały starszej ceramiki wstęgowej z Zofipola, pow. Proszowice, („Materiały Archeologiczne” 1961); Materiały kultur z cyklu wstęgowych z badań ratowniczych w Targowisku, pow. Bochnia („Materiały Archeologiczne” 1963); Pleszów (Nowa Huta) – osada neolityczna kultury ceramiki wstęgowej rytej i lendzielskiej, („Materiały Archeologiczne Nowej Huty” 1969); Wczesnoneolityczne osadnictwo w dorzeczu Raby, [w:] Z badań nad neolitem i wczesną epoką brązu w Małopolsce (1973); Zawarża, Osiedle neolityczne w południowopolskiej strefie lessowej (2002).
Janusz Bober