W czasie pierwszej wojny światowej walczył na froncie rosyjskim i włoskim, najpierw jako zwykły żołnierz. W grudniu 1918 roku wstąpił w Krakowie do armii polskiej, służył jako podporucznik w legii oficerskiej na foncie wschodnim.

W roku 1922 Leńczyk powrócił do Krakowa, do pracy w szkole i marzeń o pogłębianiu wykształcenia. Nadwątlone wojną zdrowie i problemy finansowe uniemożliwiły mu studia muzyczne i naukę malarstwa. W 1924 roku zapisał się, jako wolny słuchacz, na Uniwersytet Jagielloński – na Wydziale Filozoficznym rozpoczął studia języka polskiego i historii sztuki. Jednocześnie uzupełniał wykształcenie w VII Gimnazjum w Krakowie. W 1927 roku zdał maturę, co pozwoliło mu na kontynuowanie studiów w trybie zwykłym. W dalszym ciągu źródłem jego utrzymania była praca nauczycielska, którą wykonywał aż do II wojny światowej, gdy Niemcy usunęli go ze stanowiska nauczyciela.

Czas studiów uniwersyteckich to w życiu Gabriela Leńczyka okres niezwykle wytężonej pracy zawodowej i zdobywania wiedzy. Tematem pracy doktorskiej, obronionej w roku 1929, były Przedhistoryczne znaleziska żelazne w zbiorach krakowskich. W czasie studiów aktywnie zaangażował się w tworzenie i działalność akademickiego Koła Prehistoryków Uczniów UJ, w latach 1929-1930 był jego pierwszym prezesem.

Uczestniczył w licznych pracach obecnie określanych jako „nadzory archeologiczne”. W roku 1931 przeprowadził badania ratownicze na Rynku Głównym. Udowodnił, że pod tym największym placem miasta znajduje się nie pozostałość bagna, ale wielowarstwowe stanowisko archeologiczne W początku lat trzydziestych XX wieku Leńczyk zainicjował stworzenie Skorowidza osób, miejscowości, rycin, map i planów do działu archeologicznego wydawnictw Komisji Antropologicznej PAU w latach 1877-1927, który w opinii specjalistów, stał się wzorem dla tego rodzaju publikacji.

W 1930 roku Leńczyk został członkiem współpracownikiem Komisji Prehistorii Polskiej Akademii Umiejętności. Jako stypendysta Akademii, w roku 1931, uczestniczył w badaniach stanowisk wczesnośredniowiecznych w Haithabu (kierowanych przez Herberta Jankuhna). Doświadczenia tam zdobyte i studia w niemieckich ośrodkach naukowych wykorzystywał w badaniach podjętych po powrocie. PAU sfinansowała interdyscyplinarne, kierowane przez Leńczyka wykopaliska na grodzisku w Piekarach pod Krakowem. W trakcie prac terenowych na grodzisku w Piekarach wykonano fotografie lotnicze obiektu, był więc Leńczyk jednym z pierwszych polskich archeologów, którzy docenili możliwość wykonywania dokumentacji archeologicznej z powietrza. We współpracy z Józefem Żurowskim, rozpoczął akcję inwentaryzacji grodzisk województwa krakowskiego. Poza drobiazgową dokumentacją archeologiczną wykonywał także liczne szkice, rysunki i pastele, które ukazują rozpoznawane obiekty jako elementy krajobrazu. Dokumentacja sporządzona przez Leńczyka stanowi obecnie nie tylko cenny materiał naukowy, ale także wyróżnia walorami artystycznymi.

Po wybuchu II wojny światowej Leńczyk pracował jako kreślarz w magistracie, a w 1943 roku otrzymał pracę w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Włączył się aktywnie w ratowanie przed grabieżą przez okupanta zbiorów archeologicznych i etnograficznych PAU. Potajemnie poświęcał się pracy naukowej i inwentaryzacji zabytków, brał udział w tajnym nauczaniu i w zebraniach naukowych. Na przełomie 1943 i 1944 roku, gdy Niemcy budowali na Rynku Głównym w Krakowie zbiornik przeciwpożarowy, nielegalnie nadzorował prowadzone tam prace ziemne, zbierał materiał zabytkowy i wykonywał dokumentację archeologiczną.

Po wojnie Leńczyk całkowicie poświęcił się archeologii. W 1947 roku objął stanowisko kustosza w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Kontynuował prace nad inwentaryzacją grodzisk w Małopolsce. We współpracy z Kierownictwem Badań nad Początkami Państwa Polskiego kierował wykopaliskami na Wawelu. Prowadził badania wykopaliskowe w Tyńcu, Poznachowicach Górnych, w Dobczycach i na wielu innych stanowiskach. Do Jego najważniejszych publikacji należą prace na temat posągu Światowida ze Zbrucza.

W 1955 roku, za całokształt pracy naukowej, Leńczyk otrzymał tytuł docenta. W 1966 roku został członkiem Komisji Archeologicznej PAN; w 1970 roku członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i otrzymał medal „Zasłużonemu dla archeologii polskiej”. W uznaniu zasług na polu konserwatorstwa archeologicznego, w 1967 roku został odznaczony, przez Ministra Kultury i Sztuki, srebrną odznaką „Za opiekę nad zabytkami”.

W Muzeum Archeologicznym w Krakowie pełnił funkcję kustosza, wicedyrektora, kierownika działu wczesnego średniowiecza, a w 1955 roku, po śmierci dyrektora Tadeusza Reymana, przez kilka miesięcy także dyrektora. W 1971 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w Krakowie, 23 czerwca 1977 roku.

Anna Tyniec

(na podstawie: A. Tyniec „Archeolog, Gabriel Leńczyk”, [w:] „Gabriel Leńczyk. Wspomnienia” Husów 2010, s. 99-104, 107-110; M. Woźny „Archeologia i sztuka. Dwie pasje Gabriela Leńczyka” ZOW r. 61/2006)