Sarkofag i mumia Aset-iri-khet-es
Na naszej wystawie „Bogowie starożytnego Egiptu” można zobaczyć siedem, w różnym stopniu zachowanych, sarkofagów.
Największym z prezentowanych jest sarkofag kobiety o imieniu Aset-iri-khet–es, który datowany jest na okres ptolemejski (ok. 332 r. p.n.e. -30 r. p.n.e.). Odkryto go na starożytnej nekropoli w miejscowości El-Gamhud, na południe od oazy Fajum. W kolekcji muzeum znalazł się dzięki krakowskiemu badaczowi, Tadeuszowi Smoleńskiemu, który w 1907 roku prowadził tam wykopaliska.
Wykonany z drewna sykomory, należy do typu sarkofagów „brzuchatych”, które charakteryzowały się mocno wypukłym wiekiem. Niegdyś bogata dekoracja na większości powierzchni jest już zniszczona, natomiast na części twarzowej bardzo dobrze zachowało się oryginalne złocenie. Ponadto, na spodzie do dziś można oglądać bardzo wyraźny rysunek przedstawiający boginię Izydę – Hathor. Ma elegancko zaczesane włosy i koronę z rogów krowy, między którymi znajduje się słońce. Ubrana jest w obcisłą, sięgającą kostek, wzorzystą sukienkę. Bogini stoi boso na hieroglifie oznaczającym pierwotne wody praoceanu Nu, z którego, wg jednej z egipskich wersji mitu o powstaniu świata, miał wyłonić się pierwszy pagórek na ziemi.
Istotnym zabytkiem, związanym z opisanym wyżej sarkofagiem, jest kartonaż Aset-iri-khet-es. Kartonaż to ozdobny element, pokryty symbolicznymi przedstawieniami, układany na mumii. Był wykonywany ze sklejonych ze sobą warstw lnianej tkaniny. Pokryty złotem kartonaż zawiera informację o imieniu zmarłej – właśnie Aset-iri-khet-es, co tłumaczy się jako „Izyda składająca ofiary”. Niewykluczone, że właścicielka sarkofagu i kartonażu była kapłanką bogini Izydy, jednej z najważniejszych w panteonie egipskim, co jednocześnie przekładało się na wysoką rangę pochowanej osoby.
Na pięknie polichromowanym kartonażu można zobaczyć przedstawienia bóstw, którym zmarła oddana była w opiekę: bogini Nut (ze skrzydłami), Ozyrys, Izyda, Anubis oraz czterej synowie Horusa, opiekujący się wnętrznościami wyjętymi z ciała zmarłej osoby podczas mumifikacji. Ponadto, na wysokości klatki piersiowej ułożono skarabeusza rozpościerającego skrzydła nad mumią. Całość dopełniają zaklęcia ochronne.
W roku 1995 mumia Aset-iri-khet-eszostała gruntownie przebadana przez interdyscyplinarny zespół naukowców. Stwierdzili, że kobieta zmarła w wieku ok. 27-30 lat. Była wzrostu ok. 152 cm (dane te uzyskuje się na podstawie badań szkieletu). Prawdopodobną przyczyną śmierci było złamanie prawej kości udowej – złamana kość uszkodziła tętnicę podkolanową, co z kolei doprowadziło do utraty dużej ilości krwi i w konsekwencji do śmierci.
Podczas badań wykonano również portret przyżyciowy Aset-iri-khet-es – w tym celu wykorzystano metody praktykowane w kryminologii. Dzięki temu możemy dziś zobaczyć, jak wyglądała ona za życia.
Kolejny aspekt badań dotyczył konserwacji sarkofagu i kartonażu mumii. Szczególnie kartonaż był bardzo zniszczony przez rabusiów, którzy jeszcze w czasach starożytnych włamali się do grobu w poszukiwaniu kosztowności. Po czasochłonnych i wymagających ogromnej ostrożności pracach, konserwatorom udało się przywrócić ten obiekt do takiego stanu, w jakim dziś można go podziwiać na wystawie w muzeum.
Więcej informacji:
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26804/1139815
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26804/5276657
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26804/1139836
www.ma.krakow.pl/muzeum-w-sieci-zapraszamy-w-niezwykla-podroz-do-starozytnego-egiptu/
Fot. MAK – sarkofag Aset-iri-khet–es, okres ptolemejski.
