Mądrości starożytnych Egipcjan (część I)
Mimo upływu czasu, literatura starożytnych Greków i Rzymian wciąż cieszy się zainteresowaniem, a wiele spostrzeżeń i poglądów w niezmiennej formie przetrwało do naszych czasów.
Czy w przypadku starożytnych Egipcjan jest podobnie? Czego moglibyśmy nauczyć się od mieszkańców krainy nad Nilem? W zachowanych utworach można odnaleźć informacje o sprawach, które były dla Egipcjan bardzo ważne.
Na początek kilka egipskich przemyśleń na temat życia rodzinnego.
Egipcjanie cenili sobie życie rodzinne. Uważano, że dbając o dobrą atmosferę w domu, można stworzyć kochającą rodzinę. To było bardzo ważne, gdyż żona, według wierzeń, miała towarzyszyć mężowi w zaświatach, zaś posiadanie potomstwa miało zapewnić życie po śmierci.
Pisarz Ani zachęcał do szanowania żony i doceniania jej zalet:
,,Nie kontroluj żony w domu, jeśli wiesz, że jest sumienna. Nie mów jej: ,,Gdzie to jest! Przynieś nam!”, gdy położyła to na właściwym miejscu. Przypatruj się jej uważnie, a wtedy poznasz jej mocne strony.”
W naukach Aszeszonka, obok stereotypowych uwag na temat kobiecej przewrotności, można znaleźć również takie spostrzeżenie:
,,Jeśli mężczyzna cierpi, wtedy jego żona jest niby lwica”
Pisarz Fibhor stwierdził wprost:
,,Kobieta z dobrym charakterem jest skarbem”
Mędrzec Ptahhotep doradzał mężczyźnie:
,,Jeżeli jesteś doskonały, załóż sobie dom i miłuj w nim żonę swoją jak przystoi: żyw ją i odziewaj (…) Raduj serce jej, dopóki żyjesz (…) Doglądaj jej, a będzie błogosławieństwem domu twego”
Ten sam autor pouczał również, jak wychować dzieci, żeby szanowały rodziców.
,,Jeżeli jesteś człowiekiem zamożnym i z łaski bogów masz syna; jeżeli jest on uczciwy, opiekuje się tobą (…) zrób dla niego wszystko, co dobre, (…) Nie odmawiaj mu swego błogosławieństwa”
Zdawano sobie sprawę, że dzieci często buntowały się przeciw władzy rodzicielskiej. Uważano, że złe nawyki krnąbrnej latorośli, mogły negatywnie wpłynąć na założenie własnej rodziny przez młodego człowieka. Egipscy mędrcy zachęcali dzieci do szanowania rady osób starszych:
,,syn, który słucha, jest następcą Horusa i powodzi mu się, dopóki słucha. Kiedy będzie już stary i szanowany, będzie tak samo mówił do swoich dzieci, a one z kolei będą mówić do ich dzieci. Świeć przykładem, nie prowokuj buntu. (…) posłuszny syn jest boskim darem.”
Lektura zachowanych tekstów pozwala sądzić, że mieszkańcy Egiptu byli inteligentnymi i niezwykle pragmatycznymi ludźmi. W jakim stopniu ich przekonania i spostrzeżenia były aktualne – to już pozostawiamy Państwa ocenie.
A. Garbacz
Na podstawie:
Dusze Boga Re. Wśród egipskich świętych ksiąg, tłum. T. Andrzejewski, Warszawa 1967
A. Krzemińska – Miłość w starożytnym Egipcie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2004
H.Wilson – Lud faraonów, tłum. J. Aksamit, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999
Zdj. 1: Stela skarbnika Seneba, Naga ed-Deir, Pierwszy Okres Przejściowy (ok. 2150 – 2040 przed Chr.), fot. I. Szczepańska.
Zdj. 2: Stela generała Rudż-em-qebeh’a, Gebelein, koniec Pierwszego Okresu Przejściowego (ok. 2125 przed Chr.), fot. I. Szczepańska.
Prezentowane na zdjęciach zabytki można obejrzeć na naszej wystawie stałej „Bogowie starożytnego Egiptu”.
