“Archeologiczne opowieści z Małopolski i nie tylko…”
Na terenie stanowiska archeologicznego Nowa Huta – Mogiła przebadano około 312 arów i odkryto obiekty osadowe i groby od okresu neolitu po wczesne średniowiecze. Portal „Archeologiczny Atlas Małopolski”, poprzez rozbudowany katalog zbiorów, przybliży wybrane zabytki z tego terenu.
Czarka gliniana jest jednym z odkrytych tam zabytków. Takich naczyń używali pierwsi rolnicy na ziemiach Małopolski, o których opowiadamy w filmach poniżej. Czarkę można zobaczyć również na naszej wystawie stałej „Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski”.
Kraków-Nowa Huta-Mogiła stan. 62
Stanowisko 62 w Krakowie-Nowej Hucie-Mogile położone jest na skraju lewobrzeżnej terasy nadzalewowej Wisły, w rejonie ulicy Igołomskiej, drogi dojazdowej do kombinatu metalurgicznego (brama nr 4) oraz częściowo na terenie tego zakładu. Obecne koryto Wisły jest oddalone o ok. 1200 m od stanowiska, a Dłubni ok. 800 m. Teren stanowiska pokrywają gleby brunatne i czarnoziemy wytworzone na lessie. Z przyczyn technicznych stanowisko podzielono mechanicznie na części: 51, 62, 62A, 62B, 62C. Ratownicze prace wykopaliskowe w latach 1961, 1964, 1966-1970 prowadzono w związku rozbudową ówczesnej Huty im. Lenina i przebudową drogi w kierunku Nowego Brzeska. Całością kierował Stanisław Buratyński a prace prowadzili: Marta Godłowska, Małgorzata Kaczanowska, Gryzelda Kałka-Toboła, Roman Zając. Przebadano około 312 arów i odkryto obiekty osadowe i groby od okresu neolitu po wczesne średniowiecze. Ostatnie prace ratownicze przeprowadzono w 2014 roku podczas budowy trasy S7 (materiały niepublikowane) i w czasie budowy sieci cieplnej (pod kierownictwem Janusza Bobera).
Kraków-Nowa Huta-Mogiła site 62
Site 62 in Kraków-Nowa Huta-Mogiła is located on the edge of the left-bank alluvial terrace of the Vistula River, in the Igołomska Street neighbourhood, the access road to the steelworks, (gate no. 4) and partly within the limits of the plant. The present Vistula riverbed is situated ca. 1200 m from the site and ca. 800 m from the Dłubnia River. The area is covered with brown soils and chernozem deposited on loess. For technical reasons, the site was divided into four mechanical parts: 51, 62, 62A, 62B, 62C. Rescue excavations in 1961, 1964 and 1966-1970 were conducted in connection with the redevelopment of the then Lenin Steel Plant and the reconstruction of the road toward Nowe Brzesko. The whole fieldwork was conducted by Stanisław Buratyński and particular investigations were supervised by: Marta Godłowska, Małgorzata Kaczanowska, Gryzelda Kałka-Toboła, Roman Zając. A total of about 312 ares were examined and settlement features and burials from the Neolithic to the Early Middle Ages were revealed. The last rescue excavations were carried out in 2014 during the construction of the S-7 Route (unpublished) and in the course of heating infrastructure construction (under the supervision of Janusz Bober).
Faza wczesnoneolityczna
Osada, a właściwie zespół osad kultury ceramiki wstęgowej rytej na stanowisku 62 w Krakowie-Nowej Hucie-Mogile zajmował obszar ok. 9 ha. W trakcie kilku lat badań (1966-1970) odkryto ponad osiemdziesiąt obiektów zawierających 4316 fragmentów ceramiki. Dodatkowo, w warstwie znaleziono prawie cztery tysiące fragmentów naczyń. Na podstawie form naczyń i ich ornamentyki wyróżniono cztery cykle zasiedlania stanowiska. W pierwszym okresie (ceramika wykonana w stylu gniechowickim) ludność omawianej kultury zasiedlała południową część stanowiska. W kolejnym (styl zofipolski) osadę przeniesiono bardziej na północ. W dwóch ostatnich fazach (styl nutowy i żeliezowski) osady zakładano w południowej części stanowiska, bliżej skraju terasy nadzalewowej. Oprócz jam gospodarczych wyróżniono też obiekty o charakterze mieszkalnym. Były to dołki po słupach oraz większe zagłębienia w ziemi. Na ich podstawie udało się wyróżnić kilka chat, z których część było naziemnych, a pozostałe lekko zagłębione w ziemię.
Early Neolithic Phase
The settlement, or rather a group of settlements of the Linear Band Pottery culture in Kraków-Nowa Huta-Mogiła, site 62, occupied an area of approx. 9 ha. During several years of research (1966-1970), over eighty features containing 4,316 fragments of pottery were discovered. Additionally, nearly four thousand vessel fragments were found in the layer. Based on the vessels’ forms and their ornamentation, four cycles of the site’s settlement were distinguished. In the first period (pottery made in the Gniechowice style), the people of the culture in question settled in the southern part of the site. In the next (Zofipole style), the settlement was moved further to the north. In the last two phases (Music Note and Żeliezowski styles), the settlements were established in the southern part of the site, closer to the edge of the alluvial terrace. Apart from the economic pits, dwellings were also distinguished. These were postholes and larger hollows in the ground. It was possible to distinguish several huts on their basis, some of which were above-ground, and the rest slightly sunken into the ground.
Czarka
Czarka półkulista, ozdobiona na wygładzonej powierzchni zewnętrznej liniami rytymi, które są przedzielone nacięciami. W górnej części naczynia linie biegną poziomo, a poniże mają kształt esowaty. Sądzi się, że gliniane naczynia w kształcie zbliżonym do kuli są naśladownictwem podobnych wykonywanych z tykwy (roślina z rodziny dyniowatych). Naczynie zostało znalezione na terenie osady należącej do kultury ceramiki wstęgowej rytej.
Cup
A hemispherical cup, decorated on the smooth outer surface with incised lines separated by notches. In the upper part of the vessel, the lines run horizontally, and the lines below are s-shaped. The sub-spherical-shaped clay vessels are believed to imitate those made of gourds (a plant of the gourd family). The vessel was found in a settlement belonging to the Linear Band Pottery culture.
Zapraszamy do obejrzenia krótkich filmów opowiadających o pierwszych rolnikach na terenach Małopolski. Prezentowana na filmie para mieszkańców z 5300 lat p.n.e została zrekonstruowana na podstawie portretów przyżyciowych powstałych w oparciu o materiały z grobu z Samborca, natomiast para mieszkańców z 3500 lat p.n.e w oparciu o materiały z grobu z Bronocic.