“Archeologiczne opowieści z Małopolski i nie tylko…”
W Krakowie nie nad Wisłą, lecz nad Wilgą znaleziono sierp z żelaza z piękną rękojeścią wykonaną z poroża jelenia. Zabytek ten można zobaczyć na wystawie “Pradziej i wczesne średniowiecze Małopolski” w Muzeum Archeologicznym w Krakowie.
Z pomocą aplikacji “Archeologiczny Atlas Małopolski” (dostępnej na Google Play i App Store) będą Państwo mogli dotrzeć do stanowisk archeologicznych, na których pozyskano zabytki eksponowane w naszym Muzeum.
Kraków-Kurdwanów stan. 1, gm. Kraków
Wielokulturowe stanowisko archeologiczne położone nad Wilgą, prawym dopływem Wisły, przebadał wykopaliskowo w latach 1954-1956 Adam Krauss. Teren ten zajęty był niegdyś przez kilka różnoczasowych osad. W III w. p.n.e. zamieszkiwali tam Celtowie z kultury lateńskiej, o czym świadczą ułamki toczonych na kole naczyń z domieszką grafitu. W II w. n.e. zasiedlała go germańska ludność kultury przeworskiej, czego śladem są zapinki i ręcznie lepiona ceramika. Od VIII do XIII w. mieszkali tam Słowianie (z czasem Polacy). Duża ilość żużla nasuwa przypuszczenie, iż na stanowisku produkowano żelazo, liczne przęśliki poświadczają przędzalnictwo i tkactwo, kości zwierzęce zaś rozwinięty chów bydła i świń. Podana chronologia osad jest wstępna, ponieważ materiał archeologiczny nie został opracowany naukowo. Dodać trzeba, że najstarszym zabytkiem ze stanowiska jest krzemienny nóż bifacjalny ze środkowego paleolitu.
Krakow-Kurdwanów, site No. 1, comm. Krakow
The multicultural archaeological site located on the Wilga, the right tributary of the Vistula, was excavated in 1954-1956 by Adam Krauss. This area used to be occupied by several settlements at different times. In the 3rd century BC, the Celts of the La Tène culture lived there, as evidenced by the pottery fragments turned on a wheel with an admixture of graphite. In the 2nd century AD, it was inhabited by the Germanic people of the Przeworsk culture, as evidenced by brooches and hand-made pottery. Slavs (later Poles) lived there from the 8th to the 13th centuries. A large amount of slag suggests that iron was produced at the site while numerous spindle-whorls testify to spinning and weaving and animal bones to developed stock and pig breeding. The given chronology of settlements is preliminary because the archaeological evidence has not been examined scientifically. It should be added that the oldest artefact from the site is a Middle Palaeolithic bifacial flint knife.
Faza wszesnośredniowieczna
Między VIII a XIII w. teren stanowiska zasiedlali Słowianie. Tych z (VIII?) IX-X w. można zapewne nazywać Wiślanami, a tych z okresu od końca X w., kiedy to ziemie nad górną Wisłą weszły w skład państwa Piastów, do XIII w. Polakami. Pozostawili oni po sobie relikty mieszkalnych półziemianek i duże paleniska z drobnych kamieni oraz liczne zabytki ruchome: ułamki naczyń glinianych, szkliwioną grzechotkę guzowatą z gliny (2. połowa XI w.?), przęśliki z łupku owruckiego (XI – 1. połowa XIII w.), żelazne ostrogi, w tym haczykową (2. połowa VIII – początek X w.), żelazne sierpy, w tym jeden w ozdobnej pochwie (koniec X – XII w.), żelazną radlicę (XI-XII w.) i inne.
Early Medieval phase
Between the eighth and thirteenth centuries, the site was inhabited by Slavs. Those from the (8th?) 9th-10th centuries can probably be called the Vistulans, and those from the period from the end of the 10th century, when the lands on the upper Vistula became part of the Piast state, to the 13th century Poles. They left behind relics of residential half-dugouts, large hearths made of small stones, and numerous artefacts: fragments of clay vessels, a glazed knobbed rattle made of clay (2nd half of the 11th century?), a spindle-whorl made of Ovruch slate (11th – 1st half of the 13th century), iron spurs, including a hooked spur (2nd half of the 8th – beginning of the 10th century), iron sickles, including one with a decorative scabbard (late 10th – 12th centuries), an iron ploughshare (11th-12th centuries), and others.
Sierp
Sierp z żelaza i poroża jelenia, o długość brzeszczotu 22,9 cm i szerokości brzeszczotu 1,9 cm. Długość oprawy (zachowana) 19,4 cm. Kultura wczesnopolska, koniec X-XII. w. Jest to okaz składany, lekko łukowaty. Ma brzeszczot o prostym ostrzu i zakończeniu w formie ucha oraz pochwę (znacznie uszkodzona) zdobioną rytym ornamentem geometrycznym (oczka, trójkąty, linie, „pająk”). Odkrywca napisał o nim: „Tak kunsztownie wykonany sierp nie mógł służyć do zwykłych celów gospodarczych. Był on najprawdopodobniej własnością jakiegoś zamożnego rycerza, który używał go do ścinania paszy dla konia”. Nie ma pewności do miejsca jego produkcji, ale przypuszczać można, że jest wspólnym dziełem kowala i rogownika z Wielkopolski (podobny znaleziono w Gnieźnie).
Sickle
A sickle made of iron and deer antlers, the blade length being 22.9cm and blade width 1.9cm. The length of the handle (preserved) 19.4 cm. It is a folded, slightly arched specimen. It has a straight blade with a loop-shaped end and a handle (significantly damaged) decorated with a carved geometric ornament (ring-and-dot, triangles, lines, „spider”). The discoverer wrote about it: “Such an exquisitely made sickle could not be used for common economic purposes. It was most likely owned by some wealthy knight who used it to cut the horse’s forage.” The place of its production is not sure, but it can be assumed that it is a combined work of a blacksmith and bone-working craftsmen from Wielkopolska (a similar one was found in Gniezno).
Rekonstrukcje i opowieść o mieszkańcach Zakrzówka z 1000 roku – zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmu.