Miejsce badań: Smardzowice st. 38 (Puchacza Skała), gm. Skała, woj. małopolskie
Region fiz-geogr: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (Jura Ojcowska)
Rodzaj badań terenowych: ratownicze badania wykopaliskowe
Instytucja prowadząca: Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Kierownik badań: Albert Zastawny
Finansowanie: Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie
Typ stanowiska: obozowisko „otwarte”
Chronologia znalezisk: mezolit, neolit (kultura malicka, lendzielska, pucharów lejkowatych, badeńska), epoka brązu (kultura strzyżowska), późne średniowiecze, okres nowożytny
Od 2009 r. Muzeum Archeologiczne w Krakowie we współpracy z Ojcowskim Parkiem Narodowym prowadzi badania archeologiczne w rejonie Puchaczej Skały w dolinie Prądnika. Wykopaliska mają charakter ratowniczy i są finansowane z funduszy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Puchacza Skała to górujący ponad doliną Prądnika masyw skalny, wysoki na 80 metrów. Strome ściany wapienne i tylko jedno podejście umożliwiające dostanie się na szczyt, zapewniają wyjątkową, naturalną obronność tego miejsca. Przypadkowe odkrycie przez pracownika OPN neolitycznych zabytków ceramicznych i krzemiennych, a także kości zwierzęcych i ludzkich było początkiem kilkuletnich wykopalisk.
Rezultatem tych prac jest odkrycie nieznanego wcześniej stanowiska archeologicznego, usytuowanego kilkadziesiąt metrów powyżej Schroniska Puchacza, badanego jeszcze pod koniec XIX w. przez. S. Czarnowskiego. Interesujące nas stanowisko ulega silnym procesom naturalnej destrukcji. Erozja stokowa niszczy jego powierzchnię (osuwy i obrywy ziemi), znosząc materiał zabytkowy ze szczytu Puchaczej Skały w kierunku dna doliny Prądnika, przemieszczany w dół wąskim wąwozem skalnym. Wykopy badawcze wyznaczono zarówno w szczelinie skalnej (wyk. I), w której akumulacja nawarstwień osiąga do 2 m głębokości, jak i na szczycie skały (wyk. II-V), gdzie z kolei miąższość warstw glebowych zachowanych ponad wapienną opoką tego miejsca nie przekracza 0,5 m.
Zaskakująco liczne materiały w liczbie ponad 7 tys. zabytków, związane w większości z neolityczną kulturą badeńską (3100-2900 BC) oraz fakt odkrycia jam osadowych wskazują na stabilny charakter zasiedlenia. Jest to obserwacja interesująca i ważna, szczególnie w konfrontacji z poglądami o regionie jurajskim jako obszarze o nietrwałym i przejściowym osadnictwie neolitycznym. Puchacza Skała to tzw. stanowisko otwarte. Wykopaliska w tego rodzaju miejscach należą na Jurze Ojcowskiej do rzadkich przedsięwzięć badawczych, w przeciwieństwie do długiej historii eksploracji jaskiń i schronisk.
Albert Zastawny
