Przez 160 lat w budynkach, w których obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne w Krakowie, funkcjonował sąd i więzienie potocznie nazywane św. Michałem (od wezwania istniejącego tu wcześniej kościoła karmelitów bosych). Osadzano w nim m.in. licznych patriotów walczących o odrodzenie Polski. Byli wśród nich:
Józef Wysocki, urodzony w 1809 r. w Tulczynie na Podolu, zmarł w1873 r. w Paryżu. Generał Wojska Polskiego, uczestnik Wiosny Ludów, dwóch polskich powstań narodowych i powstania węgierskiego w latach 1848–1849.
Był działaczem Towarzystwa Patriotycznego. W 1831 r. uczestniczył w powstaniu listopadowym. Po jego upadku emigrował do Francji. Wraz z Ludwikiem Mierosławskim przygotował plan ogólnonarodowego powstania w 1846 r. W czasie Wiosny Ludów był w krakowskim Komitecie Narodowym szefem Dyrektoriatu Wojny oraz organizatorem Gwardii Narodowej w Krakowie. W latach 1848-1849 dowodził utworzonym przez siebie Legionem Polskim na Węgrzech. W czasie trwania powstania węgierskiego dosłużył się stopnia generała. Po upadku powstania znalazł się w Turcji, gdzie wraz z innymi został internowany. W areszcie pozostawał do 1851 roku.
Od 1862 r. kierował Polską Szkołą Wojskową w Cuneo, a następnie był współtwórcą polskiej Szkoły Wojennej w Genui. W czasie powstania styczniowego przewidziany na naczelnika powstania na Naddnieprzańskiej Ukrainie. Był naczelnym dowódcą sił zbrojnych na lewym brzegu Wisły. Dowodził powstańczymi siłami Małopolski Wschodniej. Po rozbiciu jego oddziału, w 1863 r. pod Radziwiłowem, przedostał się do Galicji, gdzie został aresztowany i internowany do 1865 r. Czasowo osadzony w więzieniu św. Michała.
Wyemigrował do Francji. Na emigracji działał w organizacjach politycznych i społecznych. Zmarł w Paryżu. Pochowany został na cmentarzu Père-Lachaise.
Michał Bogucki, ps. „Elpidon”, urodził się w 1837 r. w Krakowie, gdzie także zmarł w roku 1901. Był pisarzem, komediopisarzem i publicystą. Nie walczył w powstaniu styczniowym, jednak aktywnie uczestniczył w organizacjach spiskowych w Galicji, wspierając stronnictwo czerwonych. Spędził za tę działalność rok w więzieniu św. Michała (aresztowany pod koniec 1863). W latach 1865–1866 mieszkał w Warszawie, po czym przeniósł się do Krakowa. Wraz z Alfredem Szczepańskim współredagował w latach 1867–1868 tygodnik dla kobiet „Kalina”. Od roku 1869 do 1873 pisał do dziennika „Kraj” cotygodniowe felietony pt. Tygodnik krakowski. W roku 1871 otrzymał nagrodę w krakowskim konkursie dramatycznym za sztukę Pracowici próżniacy, zaś w 1892 – w konkursie „Kuriera Warszawskiego” za komedię Flirt.
Był autorem licznych poematów, komedii, utworów prozą, których treści odzwierciedlały ważne problemy społeczne.
Bałucki zaliczał się do grupy tzw. przedburzowców – pisarzy debiutujących przed powstaniem styczniowym, na przełomie późnego romantyzmu i pozytywizmu. Przez całe życie jego twórczość, nawet ta komediowa ukazywała ważne problemy społeczne. W więzieniu św. Michała powstał jego najbardziej znany wiersz, „Dla chleba”, czyli popularny utwór biesiadny „Góralu czy ci nie żal”.
Pod koniec życia wiódł spór z ruchem młodopolskim. Jego sztuki nie budziły już uznania. Rozgoryczony, ze zdiagnozowaną nerwicą popełnił samobójstwo – zastrzelił się na Błoniach, przed wejściem do Parku Jordana. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim bez ceremonii kościelnej (czemu sprzeciwił się kardynał Jan Puzyna), co wywołało powszechne oburzenie krakowskiej opinii publicznej.
Adam Chmielowski – święty Brat Albert; herbu Jastrzębiec; urodzony 20 sierpnia 1845 r. w Igołomi, zmarł 25 grudnia 1916 r. w Krakowie – malarz (studia malarskie w Warszawie i Monachium), zakonnik franciszkański, założyciel zgromadzenia albertynów i albertynek, powstaniec, święty Kościoła katolickiego.
W 1863 r. przyłączył się do powstania styczniowego. Walczył w oddziałach Leona Frankowskiego (pod Kurowem) i Mariana Langiewicza. Po wygranej bitwie pod Grochowiskami przeszedł z oddziałem Langiewicza do Galicji. Tu wzięty do niewoli przez Austriaków, uwięziony w Ołomuńcu, zbiegł i powrócił do powstania. 30 września 1863 r., w przegranej przez powstańców bitwie pod Mełchowem (powiat częstochowski) został ciężko ranny w lewą nogę (została amputowana), trafił powtórnie do niewoli. Zagrożony nasilającymi się represjami wobec powstańców, dzięki staraniu rodziny wydostał się z niewoli i w maju 1864 r. trafił do Paryża. Po ogłoszeniu amnestii w 1865 r. powrócił do Warszawy.
W 1880 r. wstąpił do Zakonu Ojców Jezuitów w Starej Wsi. Po roku zrezygnował z powodu depresji i silnego załamania nerwowego. Następnie wstąpił Zakonu św. Franciszka z Asyżu. W 1884 osiadł w Krakowie, zaangażował się coraz bardziej w opiekę nad nędzarzami i bezdomnymi.
25 sierpnia 1887 r. przywdział habit III Zakonu św. Franciszka. Śluby zakonne złożył rok później, 25 sierpnia 1888. Dał początek założonemu przez siebie Zgromadzeniu Braci Albertynów. W 1891 roku założył Zgromadzenie Sióstr Albertynek. W Krakowie prowadził przytułek, w którym mieszkał razem z ubogimi. Z czasem powstawały nowe ośrodki m.in. we Lwowie, Tarnowie, Zakopanem.
A.Tyniec
—
„Plakat kolorowy. Na tle czarnego materiału biało-czerwony kotylion, obok napis 11 listopada 2020, Święto Niepodległości, Muzeum Archeologiczne w Krakowie.”